Hoe verwordt een beweging tot een interne beweging dat is waar single posture practice over gaat. Helaas een nogal technisch artikel omdat het een stuk of dertig punten behandelt die ieder op zich een artikel waard zijn. We kunnen dus alleen aantippen en niet in de diepte behandelen. Waarschijnlijk zal de tekst theoretisch overkomen maar de bedoeling is juist om ieder van de behandelde punten in de beoefening te betrekken. Ik zal aangeven welke punten boven mijn pet gaan en juist mijn streven om te bereiken aangeven.
Single posture practice is het oefenen van een overgang van een houding naar de volgende en deze zelfde beweging voortdurend herhalen zowel links- als rechtsom. Single posture practice is daarmee eigenlijk een foutieve naam daar de oefening twee houdingen (posture) omvat maar op de keper beschouwt is het de overgang naar de volgende houding waar de naam op duidt. Ik heb overwogen om de naam te veranderen in single transition practice maar de originele naam is zo ingeburgerd dat ik het maar zo laat.
In oude boeken en in mijn interviews met oude chinese beoefenaars is het mij duidelijk geworden dat single posture practice de klassieke methode van taijiquan leren was. Meestal kreeg een leerling slechts één houding te leren en pas als de leraar tevreden was over het nivo van beoefenen was het tijd voor een volgende houding. Dit proces kon weken duren. Peter Ralston had een soortgelijke ervaring met Wong Jack Man in Berkeley Chinatown. Hij vroeg Wong of hij Kung fu mocht leren van hem en WOng antwoordde: “SUre” Vervolgens werd er een beweging voor gedaan die Peter voor het volgende uur fanatiek oefende met als gevolg dat Wong hem een tweede houding leerde in hetzelfde uur wat volgens de oudere leerlingen nog nooit was voorgekomen. Ik zelf heb in 2002 in Nieuw Zeeland drie maanden getraind bij wee Kee Jin thuis en daar moest ik ook vanaf het begin beginnen. De eerste les was de up and down oefening wat ik de rest van de dag diende te oefenen. Ik had toen al 27 jaar taiji oefenen achter de rug waarvan 10 jaar met Wee Kee Jin. Het verschil echter was dat ik in die tien jaar Wee Kee Jin “erbij” deed. Nu echter had ik mijn school gesloten en had ik besloten om alleen deze lijn van taijiquan te beoefenen in mijn sabbatical periode tezamen met de ontspannen Cheng Hsin van Peter Ralston.
Single postur practice komt uit de tijd dat taijiquan geen vorm had en alleen uit oefeningen bestond die iemand op een gegeven moment aan elkaar geknoopt heeft zodat er een vorm ontstond. De herhalingen in Wave hands in clouds, Beautiful lady works at shuttles, retrat and repuls monkey, brush knee twist step and seperating hands and feet zijn nog tekens daarvoor.
Overgangen
In het begin van taijiquan leren is de eindpositie van een houding het belangrijkst. Later echter worden de overgangen belangrijker als de houding zelf. De overgang duurt sowieso langer dan de eindpositie en men vloeit als het ware door de eindpositie heen zodat ook de eindpositie tot overgang wordt. Vrijwel alle gewrichten bewegen zich en daardoor is het lastiger om ontspannen te blijven totdat je leert om eerst te ontspannen en dat daaruit de beweging ontstaat. De intentie tot beweging is een volgend interessant gegeven in een overgang. Veel beweging en elementen in de beweging zijn geheel geautomatiseerd en spelen zich af onder ons bewustzijnsniveau zoals hoe je beweegt, je evenwicht bewaren, ademen etc. Veel zal bewust gemaakt moeten worden en oude bewegingspatronen in strijd met taijiprincipes dienen afgeleerd te worden en dit is waar single posture practice met al zijn herhaling interessant wordt.
Drie niveau’s
In taijiquan verdieping kunnen drie niveau’s onderscheiden worden zoals staat in de boeken van Cheng Man CHing en Wee Kee Jin. De eerste twee zijn belangrijk voor de solo beoefening. Het derde niveau gaat over de principes te begrijpen die te maken hebben met partner werk zoals tui shou (pushing hands) en san shou (vrije gevecht). Tui shou kan gezien worden als single posture practice met z’n tweeen.
Mens niveau houdt in de lichamelijke structuur en de beweging vanuit fysiek oogpunt.
Aarde niveau benadrukt het stromen van energie (qi) en de geest door het lichaam die aan de fysieke beweging vooraf gaat.
Hemel niveau is het begrijpen van alle taijiquanprincipes in partnerarbeid. Dit niveau bestaat uit Tingjin (luisterende kracht), Dongjin (begrijpende kracht) en Shenming (spirituele klaarheid)
Structuur (Mens niveau)
Inleiding:
Interne vechtkunst benut de kracht van de structuur en dat zo ontspannen mogelijk. Externe vechtkunst benut de kontraktie van spieren. Ik geef hier de informatie zoals ik die geoefend heb onder Peter Ralston, Wee Kee Jin en beetje Wang Yen Nien. Structuur is de basis en in het begin heb je best wel veel spanning (tonus) en opmerkzaamheid nodig om alles op de juiste plaats te houden. Mettertijd echter helpt een goed gestapelde structuur om dieper en dieper te ontspannen.
-Knie wijst in de richting van de tenen zodat de heup-knie-voet betrekking een rechte lijn is. Dat is voor beide benen zo in elke houding en onafhankelijk van hoeveel gewicht er door het been vloeit.
-Het gewicht van de knie echter rust in de hak. Een knie bestaat uit een onderbeen en een bovenbeen. Meeste mensen ervaren hun knie als deel van het bovenbeen. Het is echter beter om de knie te ervaren als deel van het onderbeen, daarmee komt de projectie van de knie tussen de voeten terecht.
-Liezen blijven tussen de voeten in een loodlijnbetrekking gezien. Zo gauw een lies boven een voet komt is men uit het midden weg en kan er niet meer ontspannen gezonken worden. Een ander effekt is dat de heup knie lijn niet meer naar de tenen wijst omdat het bovenbeen scheef naar binnen staat en er veel druk ontstaat aan de laterale zijde van de knie en ruimte aan de mediale zijde van de knie: een van de voorwaarde voor knieschijfbeschadiging zoals een voetbalknie.
-Lies en stuitbeen “zitten”. Het bekken is de verbinding tussen lichaam en de benen en mettertijd steeds meer de verbinding met de aarde ipv de voeten. Het is belangrijk dat zowel de voorkant als achterkant van het bekken loodrecht met de aarde verbonden zijn.
-Hoek van de achterste voet is minstens 45 graden tov de voorste voet. Daarmee komt er een grotere “binnenruimte” tussen de knieen wat belangrijk is voor het creeeren van leegte in tui shou. Deze boog in de benen kan vergeleken worden met de gothisch bogen van een kathedraal en wordt gong li (bow of strength) genoemd. Chen stijl en ook Peter Ralston maakt veelal een hoek van 90 graden maar daartegenover staat een Wu stijl die de voeten parallel laat staan zoals Cheng Man Ching in de monkeys wat meer met snel naar achteren kunnen lopen te maken heeft.
-Bovenlichaam is oprecht in harmonie met de zwaartekrachtlijn. Hou een licht bewustzijn boven op de schedel in het verlengde van de nek alsof je iets draagt op je hoofd.
Bewegingselementen (aarde niveau)
Inleiding: voor dit artikel heb ik het aarde niveau vanwege het grote aantal punten in twee delen gesplitst: bewegingselementen en mentale elementen. Bewegingselementen gaat hoofdzakelijk over ontspanning (rekking) als basis voor interne en fysieke beweging.
-Ontspan je zoveel mogelijk en laat je lichaamsgewicht van boven naar beneden gaan zonder je gewrichten te buigen. Ik noem dit de passieve zwaartekracht. Bewustzijn van de zwaartekracht is belangrijk in taijiquan. Zwaartekracht kan men duidelijk voelen in de lippen en wangen: gewoon hangen laten. De onderlip hangt dan wat naar voren onder invloed van de zwaartekracht en zijn eigen structuur. Vanuit dit zwaartekrachtgevoel steeds meer de zwaartekracht of gewicht van je lichaamsdelen voelen zoals billen, armen maar ook organen.
-Tweede fase van ontspanning heet “zinken” in de school van Huang Sheng Shyan. Van onderaf beginnend in de voeten ontspannen zodat er ruimte ontstaat waarin gezonken kan worden. De beweging die daarbij ontstaan noem ik de interne beweging omdat er geen gewrichten gebogen worden en met oefening kan men deze interne beweging door laten lopen zoals bv in staande oefeningen. Ik neem aan dat chinezen deze interne beweging in het algemeen qi noemen. Ik noem dit ook de actieve zwaartekracht omdat het bewustzijn en intentie druk bezig zijn om deze interne beweging door ontspanning vanonder af te creeren.
-Basis beweegt het lichaam en het lichaam beweegt de armen. De krachtbron voor deze uitspraak van Huang is ontspanning van onderaf (de basis) die door de interne beweging de mogelijkheid schept om fysiek de ontstane ruimte in te nemen in de zwaartekrachtlijn. Door voortdurend deze door ontspanning gecreerde interne beweging te laten opvullen door fysieke beweging kan men een taijiquanbeweging doorlopen. Hiermee is ontspanning tot principe geworden want zonder ontspanning geen beweging!!!!!!! Indien je in staat bent door in de voeten te ontspannen via je lichaam je handen te bewegen dan kun je zeggen dat de kleine beweging (in de voeten) de grote beweging (de handen) veroorzaakt en dat het grote gewicht (in de voeten) het kleine gewicht (van de handen) beweegt. Het moge duidelijk zijn dat dit veel oefening vereist. Dit concept begrijpen of als leuk idee aanvaarden is één ding maar de ontspanning van de voet te synchroniseren met de beweging van de handen is een ander ding. Het daadwerkelijk verbinden van deze golven van zinken van onderaf tot in de handen aan toe is wat dagelijkse oefening vereist.
-“Als één deel zich beweegt, bewegen zich alle delen” en “als één deel aankomt komen alle delen aan” is een verfijning van “de basis beweegt het lichaam en het lichaam beweegt de armen”. Belangrijk voor Jiejin (receiving force), fajin (explosing force) en punching. Hier komen we in het bereik van het hemelniveau.
-Centraal evenwicht. Het lichaam is voortdurend bezig met kleine correcties om het evenwicht te behouden. Een mens kan niet echt stil staan. Ook een zeer getrainde erewacht zoals bv in Taipei zag ik voortdurend om een evenwichtspunt balanceren. Centraal evenwicht is dat gebied in het evenwicht waarin het lichaam het meest ontspannen kan zijn en zinken tot de mogelijkheden kan behoren. Zodra de benen zich moet spannen is het met zinken gedaan. Dit is een van de redenen waarom in taijiquan geen druk van de ander genomen wordt omdat dit altijd tot het verlies van het centraal evenwicht leidt en weerstand in de houding opbouwt. Om zinken te kunnen heeft men centraal evenwicht nodig en door te zinken wordt het centraal evenwicht versterkt of bevestigd omdat het denkbeeldige gat onder de voeten of tussen de voeten het lichaam naar onder trekt, terwijl het hoofd via het bewustzijn op de schedel verbonden blijft met de bovendimensie en de zwaartekrachtlijn duidelijk voelbaar wordt. In centraal evenwicht blijven is het meoilijkst in een overgang en vooral tijdens het nemen van een stap.
-Differenteer yin en yang. De eerste differentiatie is in het “leeg” en “vol” maken van benen niet door horizontale gewichtsverplaatsing maar door zinken en draaiing van het bekken. door het lichaamsgewicht in een voet te “trekken” door leegte te creeren onder de voet wordt het mogelijk een stap te nemen. Latere differentiaties kunnen overal in het lichaam plaats vinden want iedere aanraking van de partner moet “leeg” gemaakt kunnen worden waarbij andere lichaamsplekken “vol” worden maar dan hebben we het weer over het hemelniveau.
-Vindt het zwaartepunt of stiltepunt in boven- en onderarm. Hiermee bedoel ik dat in taijiquan niet bewogen wordt zolas gewoonlijk vanuit de schouder of elleboog maar uit het zinken van deze gewrichten waarbij er een stiltepunt ontstaat ergens in de arm meestal op 1/3 afstand van de schouder daar waar de deltaspier in de bovenarm aanhecht (Tuberositas deltoidea humeri). Hier kan men zeggen de schouder beweegt de elleboog en de elleboog beweegt de hand ook weer in een zinkend golfpatroon.
-Bewustzijn van de achterkant van het lichaam en met name van de ruimte en richting achter je in een draaiing. Dit bewustzijn van de achterdimensie maakt de houding veel rechter en neemt de druk weg uit het voorste kwadrant.
-Zink en laat je center (tantien) je bewegen. Zinken geeft de mogelijkheid om je armen naar boven te laten drijven doordat de schouder zinkt tevens kan zinken je bekken laten draaien. De draaiing van je center brengt de armen zijwaarts zonder dat er een beweging in de schouders nodig is. De lichaamsstructuur zit dan geheel in deze beweging ipv alleen de schouder.
-Vindt dat wat niet beweegt in de beweging zoals het oog van een wervelstorm. Ieder beweging draait om assen en daar kan men de rust vinden. In de romp zijn de assen veelal afwisselend een van de twee tepellijnen en de armen de reeds genoemde zwaartepunten.
Mentale elementen (aarde niveau)
Inleiding: Taijiquan wordt ook wel mind boxing genoemd wat aangeeft dat de geest een belangrijke ro speelt in deze bewegingskunst. In de klassieke teksten wordt ook op een tweetal plekken dat men eerst de xin (hart of bewustzijn) beweegt en dat beweegt de qi wat op zijn beurt het lichaam beweegt. Xin kan men in dit verband zien als intentie (alhoewel dat ook wel yi genoemd wordt), wilskracht of voorstelling. Deze drie componenten van de geest hebben een sterk effekt op het lichaam. Ik noem dit wel de itialiaan in een telefooncel: zijn gesprekpartner kan hem niet zien maar toch moet hij zijn woorden kracht bij zetten door te gebaren. Bij een spannende wedstrijd kan het ook lijken alsof je zelf de bal in het doel schopt etc. In het komende stuk probeer ik duidelijk te maken wat de invloed van de geest kan zijn in het dieper en dieper beoefenen van taijiquan. Een soap kan men meteen herkennen omdat de vaak heftige emoties alleen maar op het gezicht te zien zijn, een karakter toneelspeler leeft zich in in de emotie en daardoor komt het gezicht en het hele lichaam in de juiste uitdrukking. Peter Ralston vroeg eens aan zijn leraar Wong van hoe kan ik me beter ontspannen en Wong die kort van stof is zei: “Ontspan je geest”. “Ja maar hoe ontspan ik mijn arm en mijn?” Wong ontbrak hem met: “Ontspan je geest” en liep weg naar zijn krant.
– Breng rust in je geest als eerste. Het denken en emoties naar de achtergrond laten gaan en intentie met waarneming van lichaam, geest en diezelfde intentie op de voorgrond brengen. In andere woorden: in het hier en nu zijn. Denken stoppen heeft geen zin want het is een soort automatische functie net zo als de hartslag maar je kunt het wel heel erg op achtergrond brengen door je op andere dingen te concentreren waarmee het lijkt alsof het weg is.
-Stilte in het lichaam voelen bv in de ademhaling, hartslag, ontspanning en evenwicht. Laat zwaartekracht toe door zoveel mogelijk te ontspannen anders is de invloed van de geest niet te voelen.
-Wordt je bewust van acht dimensies: boven en onder, achter en voor, links en rechts en binnen- en buitenwereld.
-Naar beneden gaan: Geest beweegt zich eerst door het lichaam van boven naar beneden, vervolgens het zinken van onderaf toelaten door nog verder te ontspannen en de lichamelijke beweging volgt het zinken.
Naar boven gaan: Geest beweegt zich eerst van onder naar boven, het zinken van onderaf blijft bestaan als constante factor en de lichamelijke beweging volgt de geestbeweging. Hieruit kan fajin ontstaan.
-Wees zo ontspannen en gevoelig dat je de lucht kunt ervaren waar je je in beweegt zolas Cheng Man Ching geschreven heeft. Peter Ralston heeft een pingpongbal oefening die voor mij hetzlefde effekt heeft: stel je voor dat de hele kamer gevuld is met pingponballetjes en je wilt alle ballen gelijktijdig bewegen met reeds de kleinste beweging. Ik vond het een stomme oefening totdat ik hem opeens snapte: Wat een power.
-Voel gelijktijdig je voeten (yongguan, borrelende bron), je handpalmen (laogong) en je bovenste schedelpunt (niwan) door de hele beweging.
-Breng de geest naar de tantien (eerste fase van het aarde niveau)
-Breng de geest van tantien naar de aarde (tweede fase van het aarde niveau)
-Breng de geest van de aarde naar de vingertoppen terwijl je nog steeds zinkt (derde fase van het aarde niveau).
-Verbind de tantien via het perineum met de du en ren meridianen die over de ruggegraat en schedel(du) en over buik, borst en gezicht (ren) lopen. Dit is het vierde en laatste fase van het aarde niveau. In qigong wordt dit ook wel de micocosmic orbit genoemd. Ik begrijp of kan deze fase niet. Zo’n 27 jaren terug heb ik dit geoefend met Mantak Chia die ik toen uitgenodigd had naar Nederland maar het lukte me niet om deze energetische beweging te voelen. Rond die tijd gaf ik ondersteunende taijiles bij zenweken van Maarten Houtman. Een macrobiotische deelnemer sprak mij aan want hij was nogal bang dat er iets mis met hem was want ‘s nachts in bed draaide er iets rond in hem en uit zijn beschrijving was het mij duidelijk dat hij de microcosmic orbit actief had. Ik heb hem toen gewezen op het rond laten gaan van de energie in het hoofdbereik oa door de tong tegen het gehemelte te leggen op die plek waar er “contact” gemaakt kan worden zodat er geen stuwing ontstaat. Tevens heb ik hem laten zien dat er verschillende boeken zijn waarin zijn “probleem” beschreven staat en waar naar gestreefd wordt in toaistische meditatie. Naderhand vertelde hij me lachend dat hij ‘s nachts leuk met zijn treintje speelt. Nou ja om jaloers op te worden nietwaar?
Mijn oude vriend Wilhelm Mertens geeft er les in en op een congres verleden jaar in Oostenrijk waar we samen waren heb ik zijn les gevolgd. Ik kon al zijn oefeningtjes volgen maar er nog steeds geen kringloop van maken.
-Waarneming van de kruisverbinding tussen linkerhand en rechtervoet en vice versa. Deze kruisverbinding wordt belanrijk in het hemel niveau maar in de solo beoefening kan er een begin gemaakt worden om deze kruisverbindingen te voelen. Boksers weten maar al te goed dat de slag vanaf het voorste been met de achterste schouder de sterkste slag is.
-Vul de houding met geest en focus. Het hele lichaam voelen in de acht dimensies. Daarnaast ook de verbinding of uitstraling van de verschillende lichaamsdelen buiten het lichaam in harmonie met de vechtkunst toepassingen intenties.
-Creeer leegte. Ontspanning maakt zinken mogelijk en zinken maar leegte mogelijk. Leegte is belangrijk voor het hemel niveau en maakt taijiquan tot een effektieve vechtkunst. Ik creer leegte door de aarde onder mijn voeten te laten verdwijnen. In mij beginperiode van beoefening betekende aarding druk in mijn voetzolen op de aarde. De laatste 19 jaar echter is het juist het verdwijnen van druk in de voetzool wat voor mijn gronding betekent, mijn tui shou partner kan dan mijn grond niet vinden want er blijft ruimte door de ontspanning. Ralston noemt dit: “Heupen op de grond en neus op navelhoogte”. De benen kunnen verdwijnen en de gronding vindt plaats zoals al eerder gezegd via de liezen en de stuit.
Voorstellingsoefening: beweeg mentaal door je single posture practice zonder het lichaam te bewegen en wees tegelijk bewust van welke lichaamsdelen in je bewustzijn zijn tijdens de intense voorstelling en wat de beweging leidt.
Slotwoord
In dit artikel worden drie bewegingen in het lichaam onderscheiden: 1 een mentaal veroorzaakte beweging door intentie of visualisering (vergelijk een pendel bewegen door enkel te willen en niet bewust de hand te bewegen) Deze beweging is de fijnste ne is eigenlijk alleen te voelen. 2 Interne beweging door ontspanning van onderaf binnen de structuur. Een geoefend oog kan deze geringe beweging waarnemen. 3 De lichamelijke beweging zoals we die gewend zijn in het alledaagse leven. Bij eerste taijilessen is de lichamelijke beweging de belangrijkste, later komt de ontspanning en voor gevorderde beoefenaars zou de mentale beweging de belangrijkste moeten zijn.
Het is aan te bevelen om zowel linksom als rechtsom te oefenen dus in spiegelbeeld.
Tempo kan worden gevarieerd. In principe zijn er drie soorten tempo te onderscheiden Langzaam (zoals gebruikelijk), zwaartekracht snelheid (goed voor ontspanning want je hoeft niets tegen te houden) en vechtsnelheid wat weer erg moeilijk is voor de ontspanning en iha om in de taijiprincipes te blijven als de handen zo snel bewegen dat je ze nauwelijks meer ziet en dat vanuit de basis.
Je kunt in stilte oefenen of tegen je zelf zeggen wat je wilt doen in de oefening en waar je je van bewust bent van moment tot moment. Ik heb gemerkt hoe veel makkelijker sommige zaken mij afgaan als ik in een lessituatie iets uitleg terwijl ik het doe vandaar. Tenslotte is het ook een idee om met geheel andere dingen bezig te zijn in je hoofd tijdens de oefening om te controleren of wat je oefent gewoonte is geworden of nog steeds de volle aandacht nodig heeft om te laten gebeuren. In het hemel niveau dienen alle bovenstaande punten min of meer in het zenuwstelsel gestabiliseerd te zijn.