Sinking door Epi van de Pol
“Sinking” of in goed nederlands zinken is een belangrijk concept binnen de taijiquanbeoefening. Binnen de school van Huang Shen Shyan (leerling van Cheng Man Ching) heb ik de duidelijkste richtlijnen gevonden omtrent dit principe van zinken. Wee Kee Jin en Patrick Kelly zijn binnen deze school mijn belangrijkste inspiratie bronnen geweest aangevuld met mijn diepgaande ervaringen met Peter Ralston die in mijn ogen onovertroffen samenhangen kan laten zien in de relatie mind en body binnen de gevechtskunst. Dit artikel is een samenvatting van mijn begrip van bovengenoemde heren waar ik sinds 1990 bij train of heb getraind.
Ten eerste moeten er drie bewegingsoorzaken onderscheiden worden:
1 Het bewegen van de gewrichten door de signalen vanuit de hersenen zoals dit ook in het dagelijkse leven geschiedt.
2 De lichamelijke beweging die uitgaat van het ontspannen van houdingsspieren in functie.
3 De lichamelijke beweging die veroorzaakt wordt door signalen vanuit de hersenen die te maken hebben met een sterke intentie of visualisatie of met de persoonlijkheid of het idee van de te maken beweging of de attitude naar de te maken beweging. Kortom het motiveren van een beweging vanuit de veel diepere lagen van de mens als beweging no 1. Patrick Kelly noemt dit de “deep mind”.
Ad 1 Het “normale” bewegen van de gewrichten behoeft niet veel uitleg. Niet dat we weten uit de eigen ervaring hoe deze bewegingen tot stand komen maar we doen het de hele dag en de beweging wordt veroorzaakt door het verkorten van een spier en het verlengen van de antagonist of tegenspier.
Ad 2 Het loslaten van spanning in een houdingsspier doet deze spier rekken wat de corresponderende gewrichten ietwat beweegt door de inwerking van de zwaartekracht en daarmee een gevoel van “naar beneden gaan” of zinken creeert. Deze beweging is nauwelijks zichtbaar maar wel duidelijk te voelen en wordt door mij de interne beweging of de beweging binnen de struktuur genoemd. Huang noemde dit: “ The movement within the movement”. Ik vermoed tevens dat de klassieke teksten met chi dit gevoel van intern bewegen bedoelen. In de spierfysiologie heet dit proces passieve verlenging niet te verwarren met excentrische contractie waarbij ondanks de optredende verlenging toch samentrekking van de spier optreedt.
Ad 3 Een sterke wilsimpuls of een voorstelling kan het lichaam aanzetten tot beweging bv op de bank voor de televisie waarbij je erg meeleeft met een voetbalwedstrijd (of iets dergelijks) en op het spannende moment kun je voelen hoe je zelf bezig bent van binnen om die bal het doel in te trappen. Ik laat altijd als voorbeeld zien hoe ik met een duidelijk zichtbare handbeweging a ad 1 een pendel ronddraaien kan Vervolgens houd ik mijn hand stil maar wil ik dat de pendel toch gaat ronddraaien wat dan ook gebeurt. Natuurlijk beweegt mijn hand daarbij lichtelijk voor de goede waarnemer maar het is geen bewuste handbeweging. In het verleden en af en toe nog wel heb ik gemerkt hoe ik in een achterwaartse beweging onder druk (Patrick Kelly duwde me in fixed step pushing hands) zoveel mogelijk die druk probeerde te absorberen waarbij Patrick tegen me zei:” Je verzet je”. Waarop ik reageerde van:”welnee joh ik ga naar achteren en ik absorbeer doordat ik me ontspan” Hij weer: “Nee je verzet je” en ik met volle overtuiging: “Welnee”. Hij liet plotseling de druk los en ik vloog in zijn armen daarmee mijn verzet tegen zijn druk demonstrerend waar ik mij absoluut niet van bewust was. Het maakte me bewust van de kracht van het onbewuste en in dit geval was dat het concept van absorptie wat ik in die tijd had: teruggaand leunen op de ander waarbij de kracht van die ander functioneert als een soort derde been. Peter Ralston vertelt vaak hoe door hersencommando’s te veranderen je lichaam in staat is om een beweging zo uit te voeren als de opdracht is. Bijvoorbeeld een vuistslag maken heb je als kind geleerd in je opgroeiperiode en zodra je jezelf de opdracht de opdracht geef: “sla” dan treedt het lichaam in de gebaande paden van slaan zoals altijd, ook als je probeert om op een andere manier te slaan. Ralston gebruikt o. a. het voorbeeld:” don’t hit them but hip them”. In het geval van intern zinken is het advies van Huang:”Don’t force it to happen but visualize it to happen” met andere woorden: doe het niet met spanning maar laat door het beeld van ontspanning de houdingsspieren daadwerkelijk in rekking komen.
Zinken door los te laten
Vroeger liet de kracht van de ander van de plek van aanraking door mijn lichaam heen naar beneden gaan waarbij mijn voet steeds steviger op de grond kwam te staan. Dat ging meestal wel goed zolang de ander niet sterker was dan ik en de ander geen evenwichtstruukjes uithaalde. Het feit dat mijn voet steeds steviger op de grond kwam is een teken van tegendruk en dus verzet en dat heeft altijd een richting wat een ander tegen je gebruiken kan. Wee Kee Jin was de eerste die zei dat het zinken van de voet af aan diende te gebeuren. Huang zei altijd: “The base is moving the body, the body is moving the arms”. Het ontdekken van een gat onder mijn voet en later tussen mijn voeten maakte voor mij het zinken van onder af mogelijk. Indien iemand druk op mijn borstkas zet dan komt er ook druk op mijn voetzool en dan die voetzooldruk weg laten vloeien door het ontspannen van de voet (zodat de hele voet weer gelijkmatig op de grond komt) en dan het succesievelijke ontspannen van onderbeen, bovenbeen, heup, onderrug, bovenrug en eventueel schouders en dan armen maakt het zinken vanonder af compleet. In het begin is dat een hele lange golf en tegen de tijd dat de golf ergens bij de heup aankomt is de voet alweer gespannen zodat er een tweede golf van ontspanning kan volgen etc. Na verloop van tijd wordt die ene lange golf een heleboel kleine golfjes en gaat het lijken op telefoneren naar de andere kant van de wereld: de verbinding is er meteen ipv zoals vroeger met een stevige vertraging. Door de drukvermindering lijkt het alsof de voet in de grond verdwijnt en niet meer zoals vroeger stevig of hard op de grond gedrukt wordt. Nu is het zelfs zo dat in mijn gevoel de voeten en de benen niet meer zo belangrijk zijn maar juist de ruimte tussen de voeten waar de lies (de kua) en de stuit in kunnen zinken. Peter Ralston noemt dit: “Hips on the floor, nose on navel level” Peter heeft eens een verhaal verteld wat deze statement illustreert en aangeeft hoe sterk zijn bewustzijn kan zinken: Hijj was aan het oefenen en iemand ging tegen hem praten en hij dacht wat raar dat ze naar boven me praat en op het volgende moment realiseerde hij zich dat zij wel degelijk naar zijn gezicht praatte.
Central equilibrium
Om op deze wijze te kunnen ontspannen en daarmee te zinken dient het lichaam in een soort optimum balans te verkeren. Dit wordt door Jin central equilibrium genoemd wat ook de naam is van zijn school. Peter Ralston spreekt over “being in balance” ipv “managing balans”. Zodra er druk in de voet merkbaar is, is er sprake van een derde been en wordt de balans mede bepaald door dat derde been en wordt je balans afhankelijk van de tegenstander. Vrijheid van beweging is weg en zinken gaat niet meer vanwege de spanning tegen de druk en zwaartekracht in. Bewegen vanuit het midden krijgt hiermee een nieuwe energetische dimensie en betekent niet meer alleen het draaien van het bekken of tantien. De struktuur van de houding dient de lijnen van de zwaartekracht te volgen daarom is naar mijn mening de houding opgericht in de yangstijl versie van Cheng Man Ching en Peter Ralston. Ook de beweging van de ene houding naar de andere dient de lijnen van de zwaartekracht te volgen en te gehoorzamen aan de differentiatie van yin en yang.
Ontspanning als principe
Iedere taiji stijl praat over ontspanning. Het was voor mij nogal een ontdekking om te ervaren in de oefeningen van Huang dat ontspanning voor de beweging uitgaat. Vroeger bewoog ik en ontspande ik en ik was een soort van trots op de mate van ontspanning die ik ten toon kon spreiden. Toch was er iets wat aan mij knaagde bv in een bepaalde houding zeg single whip kon voor mijn toenmalige lichaamsbewustzijn totaal ontspannen en dan bewoog ik een vijftal centimeters naar de volgende houding toe en dan voelden mijn schouders en mijn rug en mijn been weer gespannen aan en daar baalde ik van. Waarom kon ik niet ontspannen blijven tijdens het gaan van de ene beweging naar de andere? Tegen die tijd rond 1991 ontmoette ik Patrick Kelly en die maakte gebruik van dit fenomeen en versterkte het zelfs door zijn schouders bewust op te tillen om het daarna des te meer te kunnen laten zinken. Ik begon toen ook te begrijpen dat het niet gaat om “beneden te zijn” maar om “naar beneden te gaan” wat in het woordje zinken verdisconteert is. Zodra het zinkende voorwerp de bodem bereikt zinkt het niet meer. Het duurde echter tot na 2002 toen ik mij beperkte tot de taiji beoefening volgens de school van Huang dat ik merkte dat ik niet meer bewegen moest zoals in ad 1 en dan trachten te ontspannen maar dat ik eerst de mindbeweging moest voelen in mijn lichaam en daarna van onderaf ontspannen wat mijn lichaam in beweging zette. Eerst was dat alleen bij het begin van de beweging maar later werd dat meer en meer een voortdurende ontspanning die de beweging vooraf gaat. Daarmee werd ontspanning voor mij eindelijk een principe: zonder ontspanning geen beweging!!!!!! Zonder zinken geen taiji. De mind beweegt de chi en de chi beweegt het lichaam.
Intentie en waarneming
Huang zei altijd: “Analyze your movement” en “if you want it to happen control if it is really happening”. In andere woorden er is niet alleen de intentie tot een beweging maar ook een diepgaande waarneming van die beweging en op den duur ook van de intentie zelf. De beweging maar ook hoe je je beweging aanstuurt en daarmee jezelf wordt onderwerp van meditatie in beweging. Eerst is de lichamelijk beweging het belangrijkst in het leerproces van taijiquan dan komt de ontspanning binnen die lichamelijke beweging en uiteindelijk de aansturende geest die de meeste studie vereist. De verlichtingservaringen van Peter Ralston gaan daar weer een stapje bovenuit in het oplossen van de vraag “Wie ben ik?”
Samenvatting
Zinken is een basaal element in de beoefening van taijiquan zowel in de vorm als in pushing hands. Sterker nog door het zinken wordt het gevoel van de vorm hetzelfde als pushing hands. Druk kan niet genomen worden nog uitgeoefend worden in pushing hands want dat verstoort het central equilibrium en daarmee het zinken en wordt het belangrijke principe ontspanning geweld aangedaan. Zowel in Jie jin (receiving force) als in fa jin (exploding force) is zinken een belangrijk zoniet het belangrijkste element. Naast het feit dat de zwaartekracht vanonder af aan het lichaam trekt is het natuurlijk ook zo dat het gewicht van het bovenlichaam op het onderlichaam en de benen rust. Zinken vanonderaf haalt de opstopping van gewicht weg en kan de weg vrijmaken om het gewicht van de armen in de voeten te voelen van bovenaf.